लॉकडाऊन के बाद

उन्हीं पुराने दोस्तो के साथ
फुर्सत से गप्पे लडाने है
और उनके सुस्त पडे
ठहाके जगाने है
आसमां को सुनाने के लिए
चाय की सुर्कीया
उसी दूरके ठेलेपे जाके
लेनी है
फिर चाहे,
झुलसा देनेवाली
दोपहरकी धूप हो,
या हो,
शाम के रंगीन फव्वारे
क्रिकेट भी खेलना है
जहाँ जगह मिले वहाँ
बच्चोंको घुमाना है
बहन-भांजे सबसे
मिल आना है
जिंदगी फिर एक बार
और बेहतर तरीके से जिने की
कोशीश करनी है
बस ये,
साफ फर्श पर अचानक
हाथो से चाय की प्याली गिरी हो
और उसमे रख्खी हुई
सारी चाय फैल रही हो
तितर बितर होकर
जरासी भी ढलान मिले
उस ओर
उसी तरह से
बढता हुआ ये
सुहाने जिंदगीपर
भद्दा दाग लग रहा लॉकडाऊन
पूरी तरह से
साफ हो जाने के बाद!

- संदीप चांदणे (३१/०५/२०२०)

Humane warrior

I might have a soul of a warrior
Because, the amount of fight
I get engaged in, everyday!
I fight against all that throw
challenges upon me
to survive
to grow
to live
But, I do not fight
Just to kill something
all the time.
Dominate or not
I fight and live with it
Because, that's what
makes me humane!

- संदीप चांदणे (३१/०५/२०२०)

मरणंच अटळ असेल तर

मरणंच अटळ असेल तर,
आपल्या गावाकडं जाऊन मरूया...
असं म्हणत
जरूरीपुरती आणि झेपतील एवढी बोचकी घेतली
डोक्यावर, कंबरेवर, पाठीवर
त्याचं ओझं शरीराला लागत नव्हतं
मनाला भार जाणवत होता
तरीही लागले चालायला
इथल्या मरणापासून लांब
तिकडच्या जीवनाच्या शोधात..
त्याच्याच शोधात तर आधी
शहरात आले होते ते सारे
उधार्‍या, उसनंपासनं करून,
काहीबाही गहाण ठेऊन
हातातले हात सोडवून
पुढचं पुढं बघू असं म्हणत...
ओळखीच्याचा हात धरून आलेले
सुरूवातीला काहीच कळत नव्हतं, काय चाललंय
एकेक दिवस एकेक गोष्ट शिकवत होता
शहरात रूजवत होता
शिकले, रूजले,
आताशा कुठे जगायला लागले होते
काडी काडी करून एक
ओबडधोबड घरटे विणलेले
आता पुन्हा त्याच्या काड्या झालेल्या
पण या क्षणी परत गावाला जाताना प्रश्न होताच...
इथून मुळासकट उपटलेल्या आपल्या आयुष्याची रोपटी
पुन्हा गावाकडे जगतील? का जातील जळून?
शहराने शिकवलंच की!
गावही घेईल सांभाळून
आपल्या वाडवडिलांचं आहे ते
आई, मामा, मावशी, आत्या, काकांच
सारे तर तिथेच आहेत
काही जमिनिच्या वर
काही जमिनिच्या खाली
असा विचार करत...
एकेक पाऊल उचललं जात होतं
मरणंच अटळ असेल तर,
आपल्या गावाकडं जाऊन मरूया...
असं म्हणत!

- संदीप भानुदास चांदणे (१९/०५/२०२०)

माझी काळोखाची कविता

मी न चाहता उगवतीचा

येईल त्याला जातो सादर

पसरूनि अंगावरती घेतो 

अंधाराची काळी चादर

मोहक तिरिपा उजेडाच्या

मृगजळ फसवे तिथेच होई

त्याहूनी प्रिय, मजला घेणे 

बरबटून काळोखाची शाई

नव्या दिसाचे समर नवे

सोबत गाणी आरवतेची

हलके घाव देते भरूनि

तमात शांती नीरवतेची

जर का आहे प्रकाश जीवन

नवसृजनाची नांदी काळोख

गूढ गहिरे व्योम आणिक

अज्ञाताचा प्रवास काळोख

- संदीप भानुदास चांदणे (१२/०५/२०२०)

त्रास

त्रास आहे नुसता
जगण्याचा...
आपल्याच जगण्याचा

हतबल होऊन
पाहण्याचा...
दु:खी कुणा पाहण्याचा

खिन्नता विषण्णता
वहाण्याचा...
नुसतीच वहाण्याचा

त्रास आहे नुसता
त्रासण्याचा...
सदानकदा त्रासण्याचा

- संदीप भानुदास चांदणे (११/०५/२०२०)

अबोल भेटीचे गाणे

तू त्यावेळी बोलत नसली तरी तुझं बोलणं शरीराच्या रोमारोमातून व्यक्त व्हायचं.

तुझे भिरभिर डोळे आणि त्यातली बेचैनी. बाहेर डोकावणार्‍या थेंबाना पापण्यांच्या कडांवर कितीतरी वेळ अडवून धरणं, त्यांना बाहेर पडू न देणं, हे कसं जमायचं ते तुझं तुलाच ठाऊक पण ते दिसायचं मला. केसांच्या बटा कितीतरी वेळा कानाच्या मागे खोचायचीस पण त्याही सारख्या निसटून वार्‍यावर उडत, कधी डोळ्यांवर तर कधी गालावरून हनुवटीच्या खालीपर्यंत वेढा टाकून बसायच्या. पायाचा अंगठाही मातीशी अविश्रांत बोलत रहायचा.

मावळतीकडे, डोंगरांच्या आड सूर्य गेल्यावर सभोवताली मंद संधिप्रकाश पसरून वार्‍याला जेव्हा शब्द फुटायचे तेव्हा ते गुंग होऊन ऐकत असतानाच अचानक तुझी निघायची सूचक हालचाल जाणवली की काळजात धस्स व्हायचे. झंकारणार्‍या वीणेची तार अचानक तुटल्यावर होते तसेच. तो कंप नकोसा वाटतो.

आजही तुझ्या नि माझ्या त्या अबोल भेटीचे गाणे एखाद्या सायंकाळी आठवते आणि मी ते गुणगुणत बसतो. 

- संदीप चांदणे (१७/०५/२०२०)

मास्क

चेहर्‍यावरचा मास्क बरा
जो चेहरा झाकून घेतो
आपल्या आत जे असेल
ते आपल्यापाशी ठेवतो

उघडउघड जी मुखकमले
दिसती आणिक हसती
कसे कळावे ओठी त्यांच्या
हसू, की, स्मिते जळकी?

चेहरा लपवलात तरी
डोळ्यांचं काय करणार?
किती नाही म्हटलं तरी
ते सारं उघडं पाडणार!

- संदीप भानुदास चांदणे (१३/०५/२०२०)

पसारा आणि तुकारामबुवा

पसारा आवरायचा एक दिवस येतोच.

कपाट, त्याचं ड्रॉवर, पुस्तके, फाईली किंवा हार्ड डिस्कमध्ये स्टोअर केलेले फोटो. पसारा आवरून तो पुन्हा नीट लावताना तासन् तास कसे निघून जातात ते कळत नाही. हे नेहमीच होतं.

आज हार्डडिस्कमध्ये नवे फोटो टाकून ठेवायचे होते म्हणून हार्डडिस्क लॅपटॉपला जोडली. फोटोंच्या फोल्डर मध्ये गेलो. तिथं मी एक अनसॉर्टेड नावाचं फोल्डर करून ठेवलेलं आहे. ज्यात मी भराभर आधी सारं टाकून घेतो आणि नंतर सावकाश त्या त्या प्रसंगानुसार, कार्यक्रमानुसार, तारखांनुसार पुन्हा त्यांना योग्य जागी लावून ठेवीत असतो. परंतु, बर्‍याच वर्षांत अनसॉर्टेड मध्ये फक्त भरणाच झाला आहे. सॉर्टिंग असं करताच नाही आलं. त्याच कारण म्हणजे मोबाईलने काढलेले भरमसाठ फोटोज आणि व्हिडिओज.

हे फोटो पाहिले तर एखाद्याला वाटेल की च्यामारी, ह्याला तर आयुष्यात काहीच कष्ट पडले नसतील. आयुष्याचं सोपंसच गणित याच्या वाटेला आलंय. लहानपणासून ते आतापर्यंत चांगलं सुखासीन आयुष्य जगत आलेला आहे हा. अर्थातच ते खूपसं चूक आणि काही अंशी खरंही आहे. पण फोटो तर वेगळीच कहाणी सांगत आहेत. मग विचार केल्यावर लक्षात आलं की आपल्या लक्षात वेगळं राहतं आणि कॅमेर्‍याच्या वेगळं. पण एक गोष्ट नक्की, खूप काही बघून, फिरून, मजा करूनही झालेली आहे. जितके फोटो, व्हिडिओ आहेत तेवढे आनंदाचे क्षण आपल्या आयुष्यात येऊन गेलेलेच आहेत.

या वेळी तुकारामबुवांची "सुख पाहता जवापाडे, दु़:ख पर्वताएवढे" या उक्तीचा नव्याने साक्षात्कार झाला! मनोमन तुकारामबुवांना नमस्कार केला आणि पुन्हा कधीतरी आवरूया म्हणून लॅपटॉप बंद केला.

- संदीप चांदणे (१७/०५/२०२०)

सांजवेळ, वारा आणि गाणी

कितीतरी वेळा असं होतं.

सायंकाळचा वारा मोठमोठ्याने गाणं म्हणायला सांगतो. जसाजसा सूर्य डोंगराआड जाऊन प्रकाश कमी होतो आणि हवेतला गारवा गुलाबी होत जातो तेव्हा तोच वारा सावकाश पण आर्त असे काही गायला लावतो. अंधाराची मात्रा वाढते तसा किती नाही म्हटलं तरी उदासपणा दाटतोच. मग कुठलीशी सल अजून हळुवार गुणगुणायला लावते.

अशा वेळी जर जवळ मित्र असेल तर मैफल रंगते. दु:खाचीही गाणी होतात. कुणी जवळ नसल्यावर मात्र तो अंधार आणि ती रात्र खायला उठते.

- संदीप चांदणे (१०/०५/२०२०)